Grunt. Kiedy warto gruntować?

Grunt uniwersalny, często nazywany po prostu gruntem jak sama nazwa wskazuje, jest to substancja służąca do przygotowania podłoża do dalszych prac.

Etap gruntowania przed tymi pracami ma za zadanie zapewnić, że podłoże będzie odpowiednie, przez co późniejszy efekt prac będzie miał należytą jakość i trwałość. Parametry podłoża jakie ma zapewnić grunt to przede wszystkim odpowiednia chłonność, spójność i brak zapylenia. W zależności od podłoża i użytych materiałów, brak gruntowania, może doprowadzić na przykład do odspajania się tynku lub gładzi jak i do nierównomiernej w wyglądzie powłoki malarskiej.

Z punktu widzenia chemicznego grunt uniwersalny jest rozpuszczoną w wodzie dyspersją polimerową, która wiąże w procesie wysychania gruntu. Dyspersje polimerowe to spoiwa wykorzystywane w budownictwie które w wyglądzie przypominają wikolowy klej do drewna. Grunt dzięki temu, że jest mocno rozcieńczony i bardzo płynny wsiąka głęboko w podłoże a potem przy wysychaniu skleja pozostały pył, luźne elementy zaprawy oraz wypełnia pory ograniczając chłonność.

Pierwszym parametrem podłoża regulowanym przez grunt jest zapylenie. Luźny pył, który osiadł na ścianie może znacznie obniżać przyczepność kolejnych warstw wykończeniowych, ponieważ przyczepią się one w pewnym stopniu do pyłu a nie do ściany. Może to powodować na przykład odspajanie się farby albo warstwy gładzi.

Podstawowym sposobem oceny zapylenia podłoża jest przejechanie suchą czystą dłonią po podłożu lekko dociskając i obserwując jak dużo pyłu osiadło na dłoni. Jeżeli dłoń jest dalej tak samo czysta, znaczy że podłoże nie jest zapylone. W przypadku dużego zapylenia dobrze jest przed gruntowaniem ścianę odpylić miotełką, albo nawet odkurzyć.

Drugim istotnym parametrem podłoża jest jego chłonność. Chłonność podłoża określa jak dużo wody i jak szybko może wsiąknąć w podłoże. Jest to istotny parametr ponieważ im większa chłonność podłoża tym szybciej jest wyciągana woda z każdej zaprawy nakładanej na to podłoże i tym szybciej ona wysycha. Wpływa to na poprawne wiązanie zapraw gipsowych i cementowych jak i na komfort pracy zaprawą. Na chłonnym podłożu szpachlowanie jest mniej komfortowe ponieważ zaprawa szybciej gęstnieje i szybciej traci swoją śliskość. 

Istotny jest wpływ chłonności podłoża na wiązanie zapraw gipsowych i cementowych. Gips i cement to spoiwa, które do procesu wiązania potrzebują wody. Jeżeli zaprawa z takiego spoiwa wyschnie za szybko przerwany zostanie proces wiązania co będzie skutkowało niższą przyczepnością i wytrzymałością. W przypadku zbyt chłonnego podłoża najszybciej jest wyciągana woda z warstwy zaprawy bezpośrednio stykającej się z podłożem, która w największym stopniu odpowiada za przyczepność. Dlatego na podłożach wyjątkowo chłonnych takich jak płyta OSB płytki ceramiczne przyklejone nieodpowiednim klejem bez gruntowania mogą nawet samoistnie odpaść. Grunt wypełnia pory w podłożu i powoduje, że woda dłużej pozostaje w kontakcie ze spoiwem dzięki czemu proces wiązania jest skuteczniejszy.

Trzecim parametrem jest spójność podłoża. Zwłaszcza starsze podłoża, na przykład tynki z czasem mogą być coraz mniej trwałe. Oznacza to, że fragmenty takiego podłoża łatwo osypują się pod ręką. Grunt uniwersalny najpierw wsiąka w takie podłoże, a potem podczas wysychania skleja wszystkie luźne i nietrwałe fragmenty. Jakość takiego podłoże pozostaje do oceny osoby wykonującej pracę. Czasami może zaistnieć konieczność gruntowania kilka razy albo nawet usunięcia całkowicie nie trwałej warstwy podłoża. 

Wadą podłoża, której grunt nie naprawi jest odspojenie się warstwy podłoża, co się objawia głuchym dźwiękiem przy opukiwaniu. Często nazywane odparzeniem. Niestety  w takiej sytuacji nawet grunt wnikający w podłoże nie zwiąże poprawnie odspojonego tynku.

Coraz częściej spotykanym rozwiązaniem jest farba gruntująca. Jest to produkt pomiędzy gruntem a farbą. To znaczy pełni funkcję gruntu, ale zawiera też biały barwnik, dzięki czemu przygotowuje powierzchnię do malowania zmniejszając ilość farby potrzebnej do równomiernego pokrycia ściany. Takie rozwiązanie warto wybrać na przykład w przypadku ściany po szlifowaniu gładzi, która będzie następnie malowana.

Innymi rodzajami gruntu są grunty szczepne i malarskie, często bardzo specjalistyczne dedykowane do konkretnych podłoży i konkretnych farb . Stosowane są najczęściej na bardzo gładkie powierzchnie jak metal czy glazura. Ich funkcja to mocne przyczepienie się do trudnego podłoża i pozostawienie zazwyczaj chropowatej powierzchni do której lepiej przyczepi się na przykład farba czy lakier.